ادغام وزارتخانه‌های صنایع و بازرگانی از گذشته مطرح بود

بر این اساس با مصوبه اخیر هیات دولت، ادغام وزارتخانه‌های صنایع و معادن و بازرگانی مد نظر قرار گرفته است. با اسحاق جهانگیری، وزیر اسبق صنایع و معادن گفت‌وگو کرده‌ایم.

• با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور چه ضرورتی برای ادغام وزارتخانه‌های صنعت و بازرگانی وجود دارد؟

ادغام وزارتخانه‌های بازرگانی و صنایع و معادن، موضوعی است که قبل از برنامه سوم توسعه و پس از ادغام وزارتخانه‌های صنایع با معادن و تشکیل وزارت صنایع و معادن مدنظر قرار داشته است. در آن زمان پیشنهادهای کارشناسی مبنی بر ضرورت ادغام این دو وزارتخانه با وزارت بازرگانی در دولت مطرح شده بود اما به‌نظر دولت وقت، ادغام این سه وزارتخانه در یک مرحله کار سنگینی تلقی و مقرر شد تا این کار در 2 مرحله انجام شود. در زمان تدوین استراتژی توسعه صنعتی در سال 82 نیز بر ادغام وزارتخانه‌های صنایع و معادن و بازرگانی تاکید شد.

از سوی دیگر تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد تقریبا در همه کشورها بخش‌های صنعت و تجارت در یک وزارتخانه متمرکز شده است چراکه نمی‌توان یک بخش را متولی تولید و بخش دیگری را مسئول واردات یا تنظیم بازار داخلی دانست به‌ویژه اکنون که واردات اغلب کالاها تا حد زیادی آزاد بوده و تجارت خارجی با تعرفه کنترل می‌شود، تعرفه‌ها تعیین کننده‌ترین عوامل جهت‌دهی به سرمایه‌گذار برای حمایت از تولید محسوب می‌شود. اما محور نظام تعرفه‌ای وزارت بازرگانی بوده ولی حمایت از تولید برعهده وزارت صنایع و معادن است. با این شرایط به‌نظر می‌رسد ادغام وزارتخانه‌های صنایع و معادن و بازرگانی ضروری است.

• در این ادغام کوچک‌سازی دولت بیشتر هدف است یا سیاستگذاری واحد؟

در ادغام این دو وزارتخانه کاهش تصدی و کوچک‌سازی‌ دولت هدف نبوده و این موضوع اهمیت چندانی در دستاوردهای انجام این کار نخواهد داشت. مهم سیاستگذاری برای تولید و سرمایه‌گذاری و تحقق این هدف است که صنعت، موتور محرک اقتصاد کشور شده، توسعه صنعتی به معنای واقعی شکل گرفته و به‌درستی به سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مناسب علامت داده شود، بر این اساس در ادغام وزارتخانه‌های مذکور مباحث کلانی مد نظر است که سیاستگذاری برای بخش‌های صنعت و تجارت در یک چارچوب واحد را ضروری می‌سازد. درصورتی‌که با سیاستگذاری مناسب برای بخش صنعت، سرمایه‌ها به درستی جهت دهی شده و از شکل‌گیری فضای کسب و کار مساعد حمایت شود می‌تواند صدها برابر صرفه‌جویی در اقتصاد کشور را به همراه داشته باشد. بهتر است به جای لفظ ادغام از تمرکز در سیاستگذاری‌های صنعتی کشور برای ترکیب این دو وزارتخانه استفاده شود.

• این ادغام بیشتر به نفع کدامیک از بخش‌های صنعت یا تجارت خواهد بود؟

صنعت و تجارت لازم و ملزوم یکدیگر بوده و امکان توسعه صنعت بدون داشتن تجارت کارآمد مقدور نیست. حتی درصورتی‌که بنگاه صنعتی فروش ضعیفی داشته باشد تولید با مشکل مواجه می‌شود چراکه تولید وقتی اهمیت دارد که تولید‌کننده قادر به فروش محصول تولیدی خود باشد. این دو بخش مکمل یکدیگر بوده و با پیشتاز شدن تجارت، بخش تولید به‌ویژه تولید داخلی منتفع خواهد شد. این ادغام باید منجر به انسجام در سیاستگذاری‌های صنعتی و تجاری و در نهایت توسعه اقتصادی کشور شود.